به تجمع چرک در دندان، آبسه دندان می‌گویند. آبسه می‌تواند در داخل دندان‌ها، در لثه‌ها و یا در استخوان‌هایی که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارند، تشکیل شود. تشکیل آبسه ناشی از عفونت‌های باکتریایی است. آبسه‌ای که در داخل دندان ایجاد شود، آبسه پری‌اپیکال نام دارد. به آبسه‌ای که در لثه تشکیل می‌شود، آبسه پریودنتال می‌گویند.
آبسه‌های دندانی اغلب دردناک هستند اما گاهی اوقات نیز دردی به همراه ندارند. در هر صورت باید برای معاینه آن نزد یک دندانپزشک رفت. لازم است در اسرع وقت برای درمان عفونت لثه و دندان اقدام کنید زیرا آبسه هیچ وقت خود به خود درمان نمی‌شود. گاهی اوقات عفونت دندان می‌تواند به بخش‌های دیگر بدن گسترش پیدا کند و موجب بیماری شما شود.
چه چیزی باعث تشکیل آبسه دندانی می‌شود؟
به‌طور معمول دهان شما پُر از باکتری است، این باکتری‌ها به صورت یک فیلم چسبنده روی دندان‌ها قرار دارند که به آنها پلاک می‌گویند.
اگر شما دندان‌های خود را تمیز نگه ندارید، اسیدهای تولیدشده توسط باکتری‌های موجود در پلاک‌ها می‌توانند به دندان‌ها و لثه‌های شما آسیب وارد کنند و منجر به پوسیدگی دندان‌ها یا بروز بیماری‌های لثه‌ای شوند.
موارد زیر می‌توانند احتمال توسعه آبسه دندانی را افزایش دهند:
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان- در صورتی‌که دندان‌های خود را به‌طور منظم نخ دندان نکشید و با مسواک شستشو ندهید، روی دندان‌هایتان پلاک تشکیل می‌شود.
مصرف مقادیر زیاد مواد غذایی و نوشیدنی‌های شیرین یا نشاسته‌ای- این‌ها می‌توانند رشد باکتری در پلاک‌ها را افزایش دهند و ممکن است منجر به پوسیدگی دندان‌ها و بروز آبسه شوند.
آسیب دیدن دندان یا جراحی‌هایی که قبلاً روی دندان یا لثه انجام شده است- باکتری‌ها می‌توانند به نواحی آسیب‌دیده دندان‌ها یا لثه وارد شوند.
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن- این مورد شامل افرادی می‌شود که به بیماری‌های زمینه‌ای خاصی مانند دیابت مبتلا هستند و همچنین افرادی که با مصرف داروهایی مانند استروئید یا با شیمی‌درمانی در حال درمان هستند.
علائم آبسه دندان
علائم وجود آبسه در دندان یا لثه عبارتند از:
یک ضربان درد شدید در دندان یا لثه آسیب‌دیده که ممکن است به صورت ناگهانی باشد و به تدریج بدتر شود.
دردی که به گوش، فک و گردن گسترش پیدا کند (در همان سمتی از صورت که دندان یا لثه آسیب‌دیده در آن سمت قرار دارد).
دردی که در هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود و ممکن است مزاحم خواب شما شود.
قرمزش شدن یا ورم کردن صورت
حساس شدن، تغییر رنگ دادن و یا شُل شدن دندان
براق شدن، قرمز شدن و ورم کردن لثه
حساسیت داشتن به غذاها و نوشیدنی‌های گرم یا سرد
بوی بد دهان و یا نامطبوع شدن طعم دهان
اگر عفونت دندان زیاد شد، ممکن است درجه حرارت بدن شما بالا برود و تب کنید و به طور کلی احساس ناخوشی داشته باشید. در موارد شدید، ممکن است باز کردن دهان به طور کامل برایتان سخت شود و مشکل بلع و تنفس پیدا کنید.
علائم خود را تسکین دهید
اگر در انتظار نوبت دکتر هستید، می‌توانید برای تسکین درد از مسکن استفاده کنید. پیشنهاد می‌شود برای آبسه دندانی از مسکن ایبوپروفن استفاده کنید؛ اما اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید و نمی‌توانید ایبوپروفن مصرف کنید، به جای آن از پاراستامول استفاده کنید. لازم به ذکر است که نباید به افراد زیر ۱۶ سال، گروه‌های دارویی آسپیرین داده شود.
اگر یک مسکن درد شما را تسکین نداد، می‌توانید پاراستامول و ایبوپروفن را با هم مصرف کنید. حتماً به بروشور دارو مراجعه کرده و دوزهای مناسبی از دارو را مصرف کنید. مصرف این دو با هم برای بزرگسالان مشکلی ندارد اما برای افراد زیر ۱۶ سال به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
رعایت موارد زیر نیز ممکن است به کاهش درد کمک کنند:
اگر غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم، درد شما را بدتر می‌کند از مصرف آنها خودداری کنید.
در صورت امکان سعی کنید غذاهای خنک‌شده و نرم بخورید و برای جویدن غذا از سمت مخالف دهانتان استفاده کنید.
با مسواک نرم دندان‌های خود را شستشو دهید و به طور موقت در اطراف دندان آسیب‌دیده نخ دندان نکشید.
اگرچه این اقدامات می‌توانند علائم شما را به طور موقت تسکین دهند، اما شما نباید مراجعه به دندانپزشک را به تأخیر بیندازید.
درمان آبسه دندان
آبسه را می‌توان با از بین بردن منبع عفونت و تخلیه کردن چرک دندان درمان کرد. روش‌های درمانی به محل تشکیل آبسه و شدت عفونت بستگی دارند؛ برخی از آنها عبارتند از:
کشیدن دندان آسیب‌دیده- در صورتی که ریشه دندان قابل‌درمان نباشد، ممکن است لازم شود دندان کشیده شود.
درمان ریشه دندان یا عصب‌کشی- عصب‌کشی فرایندی است که طی آن می‌توان آبسه را از ریشه دندان آسیب‌دیده رفع کرد؛ این کار قبل از پُر و روکش کردن دندان انجام می‌شود.
برش و تخلیه- روشی که در آن یک برش کوچک در لثه ایجاد می‌شود و آبسه آن تخلیه می‌شود (معمولاً این کار یک راه‌حل موقت است و ممکن است درمان بیشتری لازم باشد). دندان‌پزشکان با تخلیه دندان و خلاص شدن از شرّ عفونت آن، آبسه دندان را درمان می‌کنند. ممکن است آنها قادر باشند با عصب‌کشی کردن، دندان شما را حفظ کنند اما در برخی موارد لازم است دندان کشیده شود. درمان نکردن آبسه دندان می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی و حتی تهدیدکننده زندگی شود.
معمولاً برای درمان آبسه از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود تا شما دردی را احساس نکنید. در صورتی که فرایند درمان طولانی و سنگین باشد، تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود که در آن شما در خواب کامل به سر می‌برید.
به‌طور معمول مصرف آنتی‌بیوتیک برای آبسه دندانی تجویز نمی‌شود؛ اما اگر عفونت گسترش یا شدت پیدا کرد، ممکن است استفاده از آنها توصیه شود.
پیشگیری از بروز آبسه دندانی
شما می‌توانید با سالم نگه داشتن دندان‌ها و لثه‌های خود، احتمال بروز آبسه دندانی و لثه‌ای را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهید.
برای این کار، شما باید موارد زیر را رعایت کنید:
برای تمیزکردن بین دندان‌ها و زیر خط لثه، حداقل روی یک بار نخ دندان بکشید یا از برس‌های بین دندانی استفاده کنید.
دو بار در روز دندان‌های خود را با خمیردندان‌های حاوی فلوراید مسواک بزنید. هر بار مسواک زدن حداقل باید دو دقیقه طول بکشد.
بعد از مسواک زدن دهان خود را با آب یا دهان‌شویه نشویید زیرا این کار مواد محافظ خمیردندان را از روی دندان‌ها و لثه‌ها پاک می‌کند؛ سعی کنید خمیردندان را از دهان خود به بیرون تف کنید.
مصرف موادغذایی و نوشیدنی‌های شیرین و نشاسته‌ای را قطع کنید؛ به خصوص بین وعده‌های غذایی و قبل از اینکه به رختخواب بروید.
به منظور معاینه دندان‌های خود به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید؛ دندانپزشک بر اساس بهداشت دهان و دندانتان به شما خواهد گفت که هر چند وقت برای معاینه به او مراجعه کنید.
